UÇUŞ KORKUSU

Kekemelik, konuşmanın akıcılığındaki bozukluklar ile karakterize bir konuşma bozukluğudur. 

Konuşma hızını ve ritmini etkileyebilecek ses, hece, kelime ve ifade tekrarlamaları, ses uzamaları, bloklar, eklemeler ve revizyonlarla karakterize olan konuşma akışındaki aksaklıklardır.  

Kekemelik her toplumda yaklaşık oranlarda görülen bir bozukluktur. Yetişkinlik döneminde kekemeliğin yaygınlığının %0,72 olduğu ve çocukluk döneminde bu oranın daha yüksek olduğu bilinmektedir. 

Kekemeliğin Nedenleri  

Kekemeliğin nedenine yönelik kesin ve net bir bilgi bulunmamaktadır. Kekemeliğin oluşumu; genetik ve doğuştan gelen etkiler çocuğu kekemeliğe yatkın hale getirmektedir. Akıcılık bozukluğu nedeniyle konuşma eleştirisi veya stresli olaylar gibi çevresel etkiler, kronik kekemeliğin oluşmasına neden olmaktadır. Kekemelik ile hayal kırıklığı ve utanç tekrarlayan iletişim hakkında olumsuz duygu ve tutumlara yol açmaktadır. 

Fizyolojik faktörler  

Genetiğin, kekemeliğin oluşumunda önemli bir etkisi bulunmaktadır. İkiz çalışmalarında tek yumurta ikizleri, devam eden kekemelik açısından çift yumurta ikizlerine göre daha yüksek bir uyum sergilemektedir. Bu durum, bozukluğun genetik bir bileşeni olduğuna dair kanıt oluşturmaktadır. 

Dilsel faktörler  

Dilsel faktörler, çocuğun dil ve konuşma seviyelerinin sahip olması gereken seviyeden ileri veya geride olması veya dil ve konuşma becerilerinde uyumsuzluklar olup olmadığı ile ilgilidir. 

Kekemeliği olan çocukların dilsel beceriler açısından kekemeliği olmayan çocuklara göre farklılıklar göstermektedir. Konuşmanın, her biri ortak bir çıktı sisteminde birleşen farklı sinir sistemleri tarafından işlenen dilbilimsel ve dilüstü bileşenleri içermekte, bu bileşenlerin eşzamanlı olarak entegre edilmesini gerekmektedir. Entegrasyon eş zamanlı gerçekleşmediğinde, zaman baskısının da etkisiyle, akıcılığın bozulacağını veya kekemelik ortaya çıkacağı kabul edilmektedir. Kekelemeyen çocuklar ile karşılaştırıldığında, kekeleyen çocukların, alıcı / ifade edici dil ve alıcı kelime dağarcığını ölçmek için kullanılan iki standart konuşma dili testinde önemli ölçüde daha düşük puan aldıkları, bununla birlikte iki test puanları arasındaki farkın kekelemeyen çocukların sonuçlarına göre daha fazla olduğu bulunmuştur. Bu bulgular, kekeleyen çocukların, sözcüksel yeteneklerinin sözdizimsel ve morfolojik yeteneklerinden daha az gelişmiş olabileceğini düşündürmektedir. 

Psikolojik faktörler  

Psikolojik faktörlerin mizaç özelliklerini kapsadığı söylenebilir. Kekeleyen çocukların kekelemeyen akranlarına göre önemli ölçüde daha reaktif oldukları ve duygularını daha az düzenleyebildikleri, kekeleyen çocuklarda duygu düzenleme durumunun azalmasının daha fazla kekelemeyle ilişkili olduğu, olumsuz duygu oluşumuna neden olabilecek durumlarda; kekemeliği olan çocukların, kekemeliği olmayanlara göre daha olumsuz duygusal ifadeler sergiledikleri görülmektedir. 

Kekemelikle ilişkili çok sayıda olumsuz deneyimin kaygı gelişimine yol açtığı, psikolojik durumları ve mizaç özelliklerini etkilemektedir. Bundan dolayı, psikolojik durumlar ve kekemelik arasında çift taraflı bir etkilenim olduğu söylenebilir. 

Çevresel faktörler  

Çocuğun etkileşimini ve akıcılığını olumsuz etkileyen durumlar, günlük yaşam talepleri, çevresel değişiklikler, ebeveyn tutumları veya çocuğun alay ve zorbalık yaşaması gibi durumlar çevresel faktörleri oluşturabilmektedir. 

Bir çocuğun bulunduğu ilk çevre, kurduğu ilk iletişim ebeveynleri iledir. Buna bağlı olarak kekemelik üzerinde ilk, belki de en fazla, etki gösterecek olan çevresel faktörler ebeveynler ile ilişkili olan faktörlerdir. Kekemelik problemi olmayan çocuklarda, özellikle dil ve konuşma gelişimine yönelik çevre baskısına bağlı olarak kekemeliğin geliştiğini öne sürmektedir. Normal akıcısızlıkların veya konuşma sırasındaki tereddütlerin özellikle ebeveynler tarafından kekemelik olarak etiketlenmesinin kekemeliğin başlangıcında ve ilerlemesinde etkili olduğunu savunmaktadır. Etiketleme için "kekemelik” ifadesinin kullanılıp kullanılmadığı pek önemli değildir. Ebeveynler “kekemelik” ifadesini kullanmadan, sözsüz olarak, bedensel gerilimleri ve tutumları ile etiketlediklerini gösterebilirler. Çocuklarının konuşmasını kekemelik olarak etiketledikten sonra çocuklarına yönelik değerlendirmeleri ve tepkileri önce olduğundan farklı olabilir. 

Anneler, çocuklarının kekemeliğine tepki olarak genellikle etkileşimlerinde değişiklikler yapmaktadırlar. Annelerin kullandıkları dilin karmaşıklığının ve anne ile çocuk dil değişkenleri arasındaki tutarsızlıkların düzeyinin, kekemeliğin kalıcılık ihtimaline etkisini ve ebeveynlerin konuşma içi ara verme sıklığı ve bekleme sürelerindeki artışın çocuğun kekemeliğini olumlu yönde etkilemektedir. Ancak kekemeliğin tek gerçek kaynağının çevresel faktörler olduğu görüşünü destekleyen pek kanıt yoktur. Yapılan çalışmalar ile birlikte, çevresel faktörlerin kekemeliğin başlangıcını etkileyebilecek çoklu faktörlerden biri olduğu, ciddiyetine etki ettiği ve konuşmaya yönelik baskılardaki azalmanın akıcılığı olumlu yönde etkilediği düşüncesi kabul görmektedir.  

KAYNAKÇA 

American Speech Language and Hearing Association. Childhood Fluency Disorders: Overview, 2020. 

Guitar, B., & Conture, E. G. The child who stutters: to the pediatrician. Stuttering Foundation of America, 2007. 

Ntourou K, Conture EG, Walden TA. Emotional Reactivity And Regulation in Preschool-Age Children Who stutter. Journal of Fluency Disorders. 38(3);260– 74, 2013. 

Proctor A, Yairi E, Duff MC, Zhang J. Prevalence of stuttering in African American preschoolers. Journal of Speech, Language and Hearing Research. 51(6);1465–1479, 2008. 

Silverman, FH. The “monster” study. Journal of fluency disorders, 13(3); 225- 231, 1988 

World Health Organization. International Classification of Functioning, Disability, and Health: Children & Youth Version: ICF-CY. World Health Organization, 2007. 

Uzman Klinik Psikolog Hatice Büşra KARA ACAR 

busra.kara@icloud.com