UÇUŞ KORKUSU

Gaslighting, bir psikolojik manipülasyon ve taciz yöntemidir. Bireyi kendi hafıza, algı ve akıl sağlığını sorgulayıp irdelemeye iten bir çeşit kötü yönlendirmedir. Bireyde veya seçilen grupta şüphe uyandırma, kalıcı inkâr, çelişki ve yalan yoluyla peyderpey dikte edilir ve fark edilmesi kimi zaman güçtür.

Kişiyi kendiyle ilgili sürekli tereddüte düşürmek ve suçlu hissettirmektir. Bu durum devam ettikçe bir gün öyle bir noktaya gelinir ki doğrular sorgulanır hale gelmektedir. Kişi kendi kendiyle çelişkiye düşmektedir. Bir süre sonra birey gözüyle görüp kulağıyla işittiklerinden bile şüphe eder hale gelmektedir. Manipülasyon yapan kişinin amacı da budur. Karşısındakini zayıflatmak, güçsüz kılmak ve en sonunda da kontrolü ele geçirmek. Kişi gaslighting yapan kişiye bağımlı hale gelmektedir ve ondan bağımsız karar alamamaktadır. Birey kendiyle ilgili değeri ve özgüveni bile manipülasyon yapan kişiden teyit etmek zorunda kalmaktadır. Manipülasyon yapan kişi iyi hissettiriyorsa kişi iyi hissetmekte, eleştiriyorsa o eleştiriyi kabul etmektedir. Kişiyi sürekli hata yapan ve yanlış algılayan biri olarak görmekte ve buna kişiyi de inandırmaktadır. Bunun amacı o kişiyi kontrol altında tutmak ve kontrol etmektir.

Bu kişiler karşısındaki kişiye sürekli çok hassas olduğunu dile getirmektedir. Manipülasyon yapan kişi aklına gelen her şeyi söylemektedir. Karşısındaki kişi kırıldığını veya alındığını ne zaman söylese manipülatör kişi “Sen çok hassassın, abartma, o kadar da sert bir şey söylemedim”, “Ben öyle demek istemedim sen yanlış anladın, sen hep yanlış anlıyorsun zaten”, “Sen zaten her zaman hata yapıyorsun, ben olmasa başına çok kötü şeyler gelecekti” gibi cümleler söylemektedir.

Gaslighting (Psikolojik Manipülasyon) durumunda kalındığında, kişi bir süre sonra kafa karışıklığı yaşamaya başlamakta ve doğru olanları ayırt etmekte zorlanmaktadır. Bunlara belirsizlik, kararsızlık ve emin olamama durumu da dahil olmaktadır. Kişiler farkında olmadan bu noktaya gelebilmektedirler.

Psikolojik manipülasyon yapan kişi, karşısındaki kişiyi sürekli kendini ispat etmek ve açıklama yapmak zorunda bırakmaktadır. Manipülatör kişi, bir şey söyler ve diğer kişi kendini günlerce açıklama yapmak zorunda hisseder ve yapar. Bu da o kişinin zayıf noktasıdır. Eğer kişi kendi değerinden ve doğrularından emin değilse, her insan bu kişiyi kararsızlığa ve belirsizliğe sürükleyebilmektedir. Gaslighting yapan insanlar özellikle bu özelliklere sahip insanları seçmektedirler.

Birey sürekli açıklama yapıyorsa, bir şeyleri ispat etmeye çalışıyorsa, yaşadığı suçluluktan dolayı hala kendini kötü hissediyorsa ve finalde de boyun eğiyor ve ipi manipülatör kişinin eline veriyorsa; bütün hayatı boyunca manipülatör kişi ne istiyorsa onun istediği şekilde yapmak zorunda kalmaktadır. Bunun sebebi, suçlamalara, eleştirilere veya onun yarattığı değersizlik hissine maruz kalmamak içindir.

Bu tarz kişiler veya durumlarla nasıl başa çıkabiliriz?

Kişi doğrularının doğru olduğundan şüphe etmemelidir. Eğer şüphe ederse güvendiği kaynaklardan teyit ettirmeli ve gerekirse bu konu ile ilgili uzman desteği almalıdır. Bazen kişi doğrularından emin olmadığı için, o eksik kalan belirsiz olan taraf ilişkilerde dik durmayı engeller.

Kişi manipülatör kişiye boyun eğmemelidir. Birey kendinden, kararlarından, duygularından, düşüncelerinde ve gerçeklikten emin oldukça manipülatör geri çekilmeye başlar. Burada karşımıza iki seçenek çıkmaktadır. Bunlardan biri manipülatör kişinin karşısındaki kişiye saygı duymasıdır. Bir diğeri ise o kişi ile yolları ayırmasıdır. Her iki durumda sağlıklı durumdur.

Kişi kendini güçlendirmek için kendini ihmal etmemelidir. Manipülatör kişiler her zaman karşısındaki kişinin zayıflığından beslenirler. Bireyin zayıf olmasını ister ki ona itaat etsin ve her dediğini yapsın. Karşısındaki kişinin güçlenmesi en büyük korkusudur.

Kişi güçlenip kendine güvendiğinde, onu kullanamayan kişiler bu duruma en çok direnç gösterenler olacaktır. Her güçlenmenin ve birey olmanın birtakım güçlükleri vardır ve bir sınavdır. Bu sınav başarıyla atlatıldığında, kişi kendini sevmeyenleri ve istemeyenler kaybeder fakat kendini sevenleri ve özellikle de kendini kazanır.

Uzman Klinik Psikolog Hatice Büşra KARA ACAR

busra.kara@icloud.com